Асан Кайгы
| Главная » Қазақстанның ұлы адамдар. Великие люди Казахстана. » Асан Кайгы | |
|
АСАН ҚАЙҒЫ (XIV ғ. соңғы ширегі - XV ғ. 60 - жылдары), жыраулық дәстүрдің алғашқы өкілдерінің бірі, ақын, философ. Алтын Орда ханының қарашасы, 1456 жылы Жетісудың батысында Қазақ хандығын қүрған Керей мен Жәнібек сұлтандардың кеңесшісі болған. Асан қайғы қазақ руы мен тайпаларының бірігуін жақтаған. Ол тарихи тулға болғанымен, халық санасында аңыз-әңгіме, миф кейіпкері ретінде де қалыптасқан. Асан қайғы жырау журтқа қажетті шурайлы қоныс, жақсы мекен-жай «Жерүйықты» іздеуші ретінде бейнеленіп, өлеңдерінде халық үміті мен арманын жүзеге асыратын қамқоршы ретінде суреттеледі. Оның толғаулары қанатты және нақыл сөздерге бай. Шығармалары философиялық-дидактикалық сипатта болып, терме, шешендік, афоризмдер түрғысында болып келеді. Асан қайғы шығармаларын жинаумен Ш.Ш.Уәлиханов, Г.Н.Потанин, М.Ж.Көпеев сияқты шығыстанушы ғалымдар айналысқан.
АСАН КАЙГЫ (II пол XIV в. - 60-е гг. XV в.), жырау, поэт-философ. Был влиятельным сановником хана Золотой Орды, советником султанов Керея и Жанибека, основавших в 1456 году в Западном Семиречье Казахского ханства. Являлся сторонником объединения всех казахских родов и племен. Будучи исторической личностью, приобрел в народной памяти легендарные и даже сказочно-мифологические черты. Он вошел в народное сознание как неутомимый искатель счастливой земли (Жер Уюк), выразитель надежд и чаяний простых людей на лучшую жизнь. Рассказы Асана Кайгы включают в себя крылатые слова и выражения, меткие и образные характеристики тех местностей, где он побывал, их природных условий и людей, а также многочисленные топонимы. Ведущее место в его творчестве занимают философско-дидактические жанры: толгау, терме, назидания и афоризмы, которые раскрывают коренные проблемы бытия. Собиранием его произведений занимались ученые-востоковеды Ш.Ш. Уалиханов, Г.Н. Потанин, М.-Ж. Копеев и др. |