Септік жалғаулар
Тілімізде 7 септік жалғау бар. Олар: атау септік, ілік септік, барыс септік, табыс септік, жатыс септік, шығыс септік, көмектес септік.
Септік жалғаулары — зат есімдердің мағыналарын түрлендіріп, оларды басқа сөздермен байланыстыратын қосымшалар. Мысалы: Абай Найманның дауына билігін айтып қойған еді. (М.Ә.) Бұл сөйлемдегі Абай деген сөзді атау септік баяндауышпен (айтып қойған еді), Найманның дегендегі ілік септік ол сөзді тәуелдік жалғаулы сөзбен (дауын) байланыстырып, дауына дегендегі барыс септік, билігін дегендегі табыс септік ол сөзді айтып қойған еді деген етістікпен байланыстырып тұр.
Сөйтіп, септік жалғаулары сөздерді бір-бірімен байланыстыру қызметін атқарады. Қазақ тіліндегі септіктің аттары, сұраулары және жалғаулары мыналар:
Атау – кім? не?
Ілік – кімнің? ненің? –ның, -нің, -дың, -дің, -тың, -тің.
Барыс – кімге? неге? қайда? –ға, -ге, -қа, -ке.
Табыс – кімді? нені? -ны, -ні, -ды, -ді, -ты, -ті.
Жатыс – кімде? неде? қайда? –да, -де, -та, -те.
Шығыс – кімнен? неден? қайдан? –нан, -нен, -тан, -тен, -дан, -ден.
Көмектес – кіммен? немен? –мен, -бен, -пен.
Септік жалғаулары — зат есімдердің мағыналарын түрлендіріп, оларды басқа сөздермен байланыстыратын қосымшалар. Мысалы: Абай Найманның дауына билігін айтып қойған еді. (М.Ә.) Бұл сөйлемдегі Абай деген сөзді атау септік баяндауышпен (айтып қойған еді), Найманның дегендегі ілік септік ол сөзді тәуелдік жалғаулы сөзбен (дауын) байланыстырып, дауына дегендегі барыс септік, билігін дегендегі табыс септік ол сөзді айтып қойған еді деген етістікпен байланыстырып тұр.
Сөйтіп, септік жалғаулары сөздерді бір-бірімен байланыстыру қызметін атқарады. Қазақ тіліндегі септіктің аттары, сұраулары және жалғаулары мыналар:
Атау – кім? не?
Ілік – кімнің? ненің? –ның, -нің, -дың, -дің, -тың, -тің.
Барыс – кімге? неге? қайда? –ға, -ге, -қа, -ке.
Табыс – кімді? нені? -ны, -ні, -ды, -ді, -ты, -ті.
Жатыс – кімде? неде? қайда? –да, -де, -та, -те.
Шығыс – кімнен? неден? қайдан? –нан, -нен, -тан, -тен, -дан, -ден.
Көмектес – кіммен? немен? –мен, -бен, -пен.
Марлен 10.12.2017 17:38 Молодцы
|
милана 25.01.2017 20:02 помогите прошу вас по казахскому языку септык жалгау со словами нусбол и жангали зарание спасибо
|
Фонарь 03.10.2016 19:44 Спасибо. Сайт очень помог.
|
Алина. 27.11.2015 20:25 очень хороший сайт.Спасибо очень помогло ато в книге немогу найти)
|
Султан 26.05.2015 22:27 Большое спасибо
|
Султан 26.05.2015 22:24 В этом сайте все правильно?
|
Andrey Wizer 12.05.2015 09:40 хороший сайт
|
айдос 18.02.2014 23:40 күшті маған керегі осы
|
айым 13.10.2013 20:43 спасибо а то я все это забыла а мне напомнили
|
mialy 07.09.2013 23:35 хорош
|
димас 20.11.2012 21:11 нормальный сайт
|
gauhar.oral 16.08.2012 14:16 Где моя подрушка я орал гаухар каиратовна
|
gauhar.oral 16.08.2012 14:13 спасибо! математика и русскои речь
|
Гость номер 223 14.03.2012 20:58 Отличный сайт,очень помог....
|
ақтоты 11.03.2012 19:57 өте керемет сайт
|
айка 11.03.2012 19:55 спасибо хороши сайт
|
человек 23.01.2012 18:04 хорошый сайт мне лично понравился
|
алишер 06.10.2011 19:52 мне это не нужно
|
ДИМА 19.05.2011 22:46 тут нет того что я искал Ответ: А что ты искал?
|
СПАСИБО 28.04.2011 14:53 СПАСИБО
|
Гостья 29.12.2010 18:20 Чудо сайт!!! Всех с наступающим!!!
|