Menu
Көнерген сөздер
Тілдегі көнерген сөздер көнеру сипаты мен тілдегі қолдану ерекшеліктеріне қарай екі топқа бөлінеді: aрхаизм сөздер (көне сөздер); ә) тарихи сөздер; (историзмдер);
a) Әр халықтың тұрмыс-салтына, күнкөріс тіршілігіне, дүние танымына байланмсты әр дәуірде өзгеріп, әртүрлі баскаша сөздермен ауысып отырған немесе ескіріп мүлде қолданылмай қалып қойған сөз — архаизмдер деп аталады.
Архаизмге кейбір киім аттарын білдіретін сөздер жатады. Мысалы, қоқы, күләпіра, жағалан, жалаңқат, талыс т.б. Ұлттық тәуелсіз мемлекет болуымызбен байланысты архаизмдер ішінара жаңа мағына алып, сөздік құрамындағы актив сөздердің үйіріне қайтадан қосылып отыр. Мәселен: жасақ деген сөзді қайтадан қолдану нәтижесінде жасақ, жасақшы деген жаңа сөз жасалды. Төре деген архаизм сөзден төреші (арбитр) төраға, төралқа деген жана сөздер туып қалыптасты. Демек, ескірген, көнерген (архаизм) сөздер де коғам дамуының тарихи өзгерістеріне бейім тілдік қажетсіну талаптарына сәйкес өзгеріске ұшырап отыратын лексика — семантикалық құбылыс болып табылады.
ә) Тарихи сөздер. Қазіргі қазақ тілінде тарихизмге өткен дәуірдегі қоғамдық белгілі ұғымдарды білдіретін және лексиканың қазіргі дамыған дәуірінде қолданылмайтын сөздер жатады.
Қазақ тіліндегі тарихизмдерді төрт түрге бөлуге болады:
1) материалдық мәдениетке байланысты көне документтерде сақталып қалған зат атауларын (Қаба жүнді қайың ок„ Қapғa жүнді қамыс оқ); қорамсақ;
2) әкімшілік басқаруға байланысты сөздер: (атшабар, болыс, т.б.);
3) қазақ халқының қоғамдық өміріне байланысты өткен дәуірдің ерекшелігінен туған сөздер: (ханзада, ханша. нөкер, күң, құл, малай);
4) қазан төңкерісінен кейін туған жаңа типті тарихи сөздер: (қосшы, қызыл керуен, ақтар. қызылдар, батырақ т.б.)..
15.07.2010 06:15 Казахский язык Артем 4685 73725 16
dias   13.12.2016 18:36
Айбалта, сұлтан, садақ, ақ берен, болыс, барымта, жаушы, дағара, сауьш , ас бсру, ұрын бару, құда түсу, кит кню, жылу,тілеу азық, мертік ас, жарыс қазан, тоқым кагар, отқа салар. бесік кұда, бол құда, жсңгетай. беташар, тасаттык, бастаңғы, қол кесер, шашу, барымта, көрімдік, қалың мал, байғазы, өлітірі, қырықжеті, шидем, шскпен, күпі, кебіс, сәукеле, жаргак, аба, кісе, жаулық, қоқы, жағлан, күлапара, қол жаулық, кебеже, шара аяқ, көбіс, сапты аяқ, түтқыш, казан қап, көнек, асадал, талыс, шөншік, қиямет кайым, мүңкір-нәңкір, қазірет, біродар, зікір, жаназа, мүпти, підия, ақирет, ка-жы, калпе, зексг, құшыр, сәлде, жарапазан, әзірейіл, періште, сәресі, айг, ішірткі, ораза, иігір, бойтұмар, әллие, әнбие, жар болу, аян беру, кітап ашу, құран шығарту, бата оқыр, дем салу, үшкірту, аптау, ұшықтау, пірге кол тлпсыру, шаригат, ақтық, наурыз—март, көкек—апрель, мамыр—май, маусым— июнь, шілде—июль, тамыз—ав-густ, қыркүйск—сснтябрь, казан— октябрь, қараша—ноябрь желгоқсан—декабрь, қаңтар—январь, ақпан—февраль, будун, ұлық, ұлыс, жұрт, тәнрі, толағай, адақ, дарқан, бек, мешін, торқа—жібек, жарак,—қару, күсу—жеру, қунау—сергу, қырым—алыс, сауға—араша, кент— қала, жарлық—бұйрық, азар—өкпе, зейнет—рақат, түлен түртті — сор,
Айша   24.09.2015 20:49
болыс деген не?
АИДА   26.12.2011 22:46
көнерген сөздерден көп сөздер керек өтінемін тауып беріңдерші
asel   26.12.2011 14:10
көнерген сөзді тауып беріндерші help
***   22.12.2011 16:34
жебе деп ойлаймын
Болат   21.12.2011 19:38
1Сауға.
2Болыс.
3Жебе.
4Күпі.
5Підия
Осылар көнерген сөздер
Бота   21.12.2011 11:29
Көне киім атауы
Baha   20.12.2011 22:33
eeeu 2012nin kodtari kawan wigad oris klasstarga?
лиж   20.12.2011 21:57
көнерген сөз
ДанИІІ   18.12.2011 23:15
қағаран деген не ??№
фатима   15.12.2011 00:26
талыс не деген мағынаны береді
АРУЖАН   14.12.2011 19:07
қазақша неге дұрысжазбайды ылғи жаңа
ghgyjfuy   14.12.2011 16:39
көн ыдыс деген не
Акбота   18.11.2011 13:34
Баяғы сөздерді қазіргі рсөзге айналдырып беріңдерші
Алмат   25.04.2011 17:27
қағыран degen ne aittindarshi help help
Did@r   18.01.2011 18:56
i ne govori
Добавлять комментарии могут только зарегистрированные пользователи.
Регистрация Вход