Белгілі тілдің даму, жетілу жолын, заңдылығын сол тілді жасаушы және сол тілмен пайдаланушы халықтың даму жолымен, тарихымен байланыстыра зерттегенде ғана дұрыс түсінуге боялады. Өйткені тіл — қоғамдық құбылыс, ол қоғамның дамуымен; бірге дамып, қоғамның өлуімен бірге өліп, жоғалып отырады. Сондықтан қоғамдағы әрбір халықтың даму жолының әр түрлі болғаны сияқты, тілдерінің де даму, өсу, жетілу жолдары да әр түрлі.
Диалектінің өзіне тән грамматикалық қүрылысы мен негізгі сөздік қоры болады. Олар ұлт тілінің негізін жасайды, өз алдына дербес ұлт тілі дәрежесіне дейін өрістеп, дами алады. Бірнеше жергілікті диалектілердіқ тоғысуынан бір тіл жасалғаңда, оның біреуі ұлт тілінің негізі болып сақталады да, өзгелері сол тілдің құрамына еніп, ұнталып жойылып кетеді. Кейде оның керісінше құбылыстар да болып, ұлт болып қалыптасып үлгермеген халықтың біртұтас тілі сол халықтың мемлекет ретінде ыдырауынан апатқа ұшырайды. Ал кейде біртұтас тілге сіңіп үлгермеген жергілікті диалект белгілі тарихи, экономикалық жағдайлардың салдарынан қайта жанданып, жеке дербес тілдің дәрежесіне дейін дамиды.
Қазақ халқын құраған ру-тайпалардың тілінің негізіндегі диалектілік ерекшеліктер қазақ тілі ұлт тілі болып қалыптасқанға дейін жалпы халықтық тілге ұнталып кеткен. Қазіргі кезде өз алдына грамматикалық құрылысы мен сөздік қоры анық ажыратылмайтын жалпы халықтық тілден тек фонетикалық және лексикалық айырмашылығы бар, кейбір жерлердегі халықтардын сөйлеу тілі түрінде сақталған диалектілік ерекшеліктер ғана бар. Мысалы: шейін — чекейін, шалбар — сым, кесе — caпал, мәсі — ату, терлік — жона, шылапшын — кipлен, көрпе — жуырқан, үлкен — кәтте, мақта — пахта, нан — өтпек.